©
Iris ensata
Opis
Rodzina: Iridaceae
Synonimem jest starsza nazwa Iris kaempferi.
Ponieważ bardzo często pokazywane są obrazki w których irys ten rośnie w wodzie, uprzedzam iż tak może się dziać tylko w strefach o wiele od nas cieplejszych. W dalszym ciągu postu wyjaśnię jak taki efekt można uzyskać u nas.
Jest to kosaciec kłączowy należący do grupy irysów bródkowych. Nie rozrasta się zbyt szybko. Mieczowate liście są wysokie i pęd kwiatowy niewiele wystaje ponad nie. Cechą tych kwiatów jest nieco spłaszczony wygląd i są znacznie większe od kwiatów pozostałych gatunków irysów. U niektórych odmian średnica kwiatu dochodzi do 18 cm. Owocem jak u wszystkich irysów jest owalna torebka z licznymi nasionami.
Występowanie
Chiny, Korea, Japonia. W krajach tych irys ten jest uprawiany od niepamiętnych czasów. Japończycy wyhodowali znaczną ilość odmian zanim europejscy podróżnicy dowiedzieli się, że coś takiego istnieje.
Wysokość
Przeciętnie około 80 cm, lecz posadzony w półcieniu może dorosnąć do 100 cm.
Termin kwitnienia
Kwitnie najpóźniej ze wszystkich kosaćców. Najczęściej zaczyna kwitnąć po połowie czerwca.
Kolor kwiatu
Wiele odcieni niebieskiego, lawendowego, fioletowego, czerwonego, różowego i bieli.
Stanowisko
Najobficiej kwitnie w pełnym słońcu. Jeśli takiego stanowiska nie mamy zapewnijmy mu minimum 8 godzin pełnego słońca.
Wymagania i pielęgnacja
W naszym klimacie nieporozumieniem będzie sadzić go bezpośrednio w oczku wodnym. To jest możliwe jeśli wody będzie minimalnie i zimą zamarznie do dna. Wiadomo jednak, że nasze zimy są kapryśne. Ponieważ rośliny najpiękniej kwitną dopiero po dobrym zaaklimatyzowaniu się na danym miejscu –w drugim i trzecim roku – to bezpieczniej jest sadzić rośliny w podłożu i zapewnić jak najwięcej wilgoci w czasie wegetacji. Oczywiście, zadając sobie więcej pracy można te rośliny uprawiać w doniczkach z dużymi otworami, także z boku doniczki, na lato wkładanymi do wody tak, by znajdowała się ona mniej więcej w połowie doniczki. Resztę doniczki zamaskować innymi roślinami wodnymi i też będziemy mieć podobnie jak na zdjęciu. Przed przymrozkami wyciągnąć, obciąć liście i zadołować w gruncie. Przy tym systemie uprawy dajmy doniczki na tyle duże by zmieściły 3-4 rośliny, wówczas możemy sobie tworzyć kolekcję jak na zdjęciu głównym. Pamiętajmy żeby woda miała lekko kwaśny odczyn, poza tym trzeba do takiej wody dodawać składniki odżywcze. Musimy zatem wiedzieć ile litrów wody jest w oczku. Będzie to swoista hydroponika. Podniesienie się wskaźnika pH wody będzie skutkowało zażółceniem liści. Jeśli rosną na rabacie i nie bardzo chce nam się podlewać ryzykujemy miniaturowymi kwiatami.
Trzecim czynnikiem poza słońcem i wilgocią jest zasobność gleby. Ponieważ irys ten ceni sobie dużą ilość substancji organicznej, najlepszym rozwiązaniem byłoby dodanie sporej ilości kompostu z samych liści. Ma on kwaśny odczyn i brak wad torfu, nie stosujemy normalnego kompostu z uwagi na jego wysoki odczyn. Jeśli utrzymamy dużą wilgotność to dodanie torfu będzie dobrym rozwiązaniem. Przed ruszeniem wegetacji dajemy nawóz pełnoskładnikowy. Możemy go dać razem z kwaśnym torfem, bowiem te nawozy zawierają wapń więc torf zniweluje działanie wapna. Nie przesadzajmy jednak z azotem, bowiem będzie więcej liści i mniej kwiatów. Tuż przed kwitnieniem dajmy nawóz wyłącznie fosforowo potasowy. Takie postępowanie dotyczy roślin już zaadoptowanych do naszych warunków. Młodych nasadzeń nie nawozimy nawozami sztucznymi, lepiej dać trochę suszonego obornika do ziemi przed sadzeniem.
Ponieważ irys ten dość szybko się wyradza, a także korzenie wypychają kłącza do góry dlatego należy przesadzać te rośliny po 3-4 roku. Starajmy się nie sadzić tych irysów w to samo miejsce. Jeśli musimy wymieńmy ziemię z tego miejsca na świeżą, choćby wykopaną 2 metry dalej. Wybraną ziemią, w której rosły irysy zasypiemy dziurę powstałą po wybraniu świeżej ziemi. Zapewni to nam obfite kwitnienie. Jeśli kupiliśmy kłącza warto je przez co najmniej dobę moczyć w letniej wodzie. Także podczas przesadzania trzymajmy wykopane kłącza w wiadrze z wodą. Następnie kłącza sadzimy na głębokość nie przekraczającą 5 cm i maksymalnie 10 cm od siebie. Skracamy liście i intensywnie dbamy by rośliny miały wilgoć. Najlepiej po solidnym deszczu wyściółkować ziemię np trocinami, korą, a nawet szyszkami. Maksymalnie obfite kwitnienie otrzymamy w 2 i 3 roku.
Z racji swej wysokości roślina średnio nadaje się do uprawy na balkonach czy tarasach. Owszem na dużych tarasach można zaryzykować wsadzając w dużą donicę 6-8 roślin, chyba że taras mamy na tyle nisko, iż po wycięciu otworu donicę możemy schować pod tarasem. Kupną ziemię do kwiatów mieszamy ze żwirkiem lub korą. By utrzymać kwasowość ziemi trzeba podlewać raczej deszczówką. Z nawozów najlepsze są te, które nie mają wapnia np. do azalii lub od razu kupić ziemię z nawozami o spowolnionym działaniu. Pozostałe warunki uprawy są takie same jak w uprawie gruntowej. Może jedna uwaga. Roślinę z tarasu przenosimy do garażu lub zimnej piwnicy i tam ją zimujemy.
Mrozoodporność
Bezpiecznie można go uprawiać na terenie całego naszego kraju. Jedynie na terenach gdzie śnieg jest systematycznie zwiewany, należy rośliny zabezpieczyć. Na wschodzie zabezpieczamy także nowe nasadzenia. Robimy to także jeśli są intensywne mrozy przy braku okrywy śnieżnej.
Rozmnażanie
W uprawie nie ma roślin gatunkowych, zatem wysiew nasion da nam rośliny bardzo zróżnicowane w wyglądzie. Możemy uzyskać coś ciekawego, lecz częściej będą to rośliny o mało atrakcyjnych kwiatach.
Podział kępy w zasadzie możemy wykonać prawie w każdym czasie.
Choroby i szkodniki
To rośliny raczej rzadko atakowane przez choroby, chyba że są osłabione suszą wynikającą z naszego zaniedbania. Warto w takim wypadku prewencyjnie zastosować oprysk środkiem grzybobójczym.
Po mokrej zimie, na mniej przepuszczalnych ziemiach może się okazać, że część kłączy zgniła.
Ze szkodników problemy sprawiają gąsienice ćmy o nazwie Macronoctua onusta W naszym kraju nie ma z nią problemu, lecz jeśli sprowadzamy kłącza z innych krajów proszę dokładnie obejrzeć. Specjalnie podaję łacińską nazwę by można było pooglądać, gdzie składa jaja i jakie tworzy uszkodzenia. Angielska nazwa tego szkodnika to Iris borers.
Zastosowanie
Jedynymi ograniczeniami są zasobność gleb, wilgoć i nasza wyobraźnia.
Uwagi
Nazwa rodzaju ”Iris” to z greckiego tęcza . W mitologii greckiej bogini i uosobienie tęczy, posłanka bogów. Odniesienie do kolorowych jak tęcza kwiatów irysów.
Nazwa gatunku ”ensata” to łaciński zwrot ‘jak miecz’, chodzi oczywiście o wygląd liści rośliny.
A
A
A
Przypisy
Wykorzystano zdjęcia z następujących stron:
Nad stawem – http://extension.umass.edu/floriculture/plant-identification/japanese-iris
Kwiaty ogrodowe 
Dodaj komentarz