Polygala chamaebuxus | Kwiaty ogrodowe

Krzyżownica alpejska

21 listopada, 2012 — zojalitwin

©Polygala chamaebuxus

Opis

Rodzina: Polygalaceae – krzyżownicowate

Czasem można spotkać się z nazwą ‚Polygala bukszpanolistna’.

Niewielka krzewinka o rozłogowym sposobie rozrastania się. Pędy płożące się, a końce pędów na których są kwiatostany podnoszą się do góry.

Liście na pędach ułożone naprzemianlegle, w kształcie są eliptyczne o ostrym końcu i lekko pod spód zawiniętych brzegach. Są one zimozielone, błyszczące, na ogół siedzące choć część jest na krótkich ogonkach.

Kwiaty w niewielkich kwiatostanach wyrastają zarówno w kątach górnych liści jak i na szczytach pędów. Ich kształt jest specyficzny więc ograniczę się do pokazania zamiast nudnego opisu. Dodam jedynie, że intensywnie żółte płatki pod koniec kwitnienia robią się czerwone. Kwiaty lekko pachną woskiem. Jedynymi zapylaczami są trzmiele. Po zapyleniu powstaje mała, okrągława z błoniastym rantem torebka, w której znajdują się dość duże nasiona zawierające elajosom. To białkowy organ na zewnątrz nasiona będący przysmakiem mrówek. One to zaciągają nasiona do mrowiska gdzie zimą objadają elajosom, a nieuszkodzone nasiona wyrzucają na mrówczy śmietnik. Tym sposobem przyczyniają się do rozprzestrzeniania się rośliny.

U nas poza gatunkiem dostępna jest tylko naturalna odmiana botaniczna ”Grandiflora”, która wyróżnia się od gatunku jedynie kolorami kwiatów. Może jeszcze jest mniej tolerancyjna dla odczynu podłoża i woli zdecydowanie kwaśne.

Występowanie

W naszym kraju nie rośnie. Jej północny zasięg to północno-zachodnie Czechy. Siedlisko to górskie obrzeża lasów, gdzie rośnie na płytkich kamienistych murawach.

Wysokość

Łodyżki są dłuższe i sięgają 30 cm, lecz płożący charakter pędów powoduje że roślina przeciętnie ma wysokość około 15 cm.

Termin kwitnienia

Jest to bardzo wcześnie kwitnąca roślinka. Wiosną z powodzeniem może kwitnąć już w marcu i kwitnie około miesiąca. Często powtarza kwitnienie jesienią około września. Oczywiście kwiatów jest mniej, ale wówczas już niewiele kwitnie więc każdy kwiat cieszy.

Kolor kwiatu

Górne płatki prawie białe. Te tworzące rurkę intensywnie żółte, a potem czerwone.

Stanowisko

By kwitła naprawdę intensywnie należy ją sadzić w pełnym słońcu. Jednakże powinniśmy wybrać takie miejsce, by latem jej listki ocieniały wyższe rośliny, przynajmniej przez najgorętszy czas dnia.

Wymagania i pielęgnacja

Wielkich wymagań roślinka nie ma. Gleby muszą być przepuszczalne, przeciętnie wilgotne. Odczyn gleby jeśli chodzi o gatunek nie jet zbyt istotnym czynnikiem bo ma sporą tolerancję. Natomiast odmianę ”Grandiflora” sadzimy na glebach raczej kwaśnych. Z uwagi na płożący charakter roślinki warto ziemię ściółkować, jeśli nie chcemy by ukorzeniając się w węzłach mocniej zwiększała swój obszar.

Tak małą roślinę z powodzeniem można uprawiać w pojemnikach. Posiadacze balkonów niech popatrzą na zdjęcie i zadecydują czy chcą ją mieć. Pod warunkiem, że mają pół metra kwadratowego ziemi by na zimę zadołować w gruncie. Przy takiej uprawie ziemię mieszamy pół na pół ze żwirem akwarystycznym o najdrobniejszym ziarnie. Jest to zabieg bezwzględnie konieczny. Na dno doniczki odpowiedni drenaż. Jeśli uprawiamy w zwykłym plastiku to można dać ozdobną osłonkę, ale musi ona być na tyle wysoka by pod doniczką zmieścił się minimum 5 cm wysokości wspornik. Doniczka musi mieć przestrzeń by każdy nadmiar wody wyciekł i spód doniczki miał dostęp do powietrza. Dobrym rozwiązaniem jest również zastąpienie ostatnich, górnych 2 cm ziemi warstwą samego żwirku. Żwir łatwo wysycha i szyjka korzeniowa nigdy nie ma dostępu do wilgoci co nas chroni przed chorobami grzybowymi.

Mrozoodporność

Literatura podaje, że na terenie naszego kraju jest w pełni mrozoodporna. Niemniej jej strefą graniczną jest strefa 6a z temperaturą maksymalną -23 ⁰C. U nas w kraju jest mały region gdzie obowiązuje strefa 5b z temp. do 26 0C. Sądzę jednak, że we wschodnich regionach dla bezpieczeństwa warto dać warstwę liści. Natomiast młode nasadzenia zabezpieczamy w każdym regionie kraju.

Jako że jest to roślina górska chronimy ją przed nadmiarem wody w zimie.

Rozmnażanie

Najprościej przez podział. Oczywiście można także przez wysiew nasion.

Choroby i szkodniki

Chorób i szkodników raczej nie stwierdzono. Najczęściej jak się coś dzieje to jest to problem nadmiaru wody przy korzeniach i szyjce korzeniowej.

Dla porządku – bo mało kto będzie miał z tym problem – trzeba powiedzieć, że roślina bywa atakowana przez wirusy. Jeśli my postępujemy zgodnie z planem, przez lupę szukamy przyczyn i nic nie ma, a liście żółkną i skręcają się to może to być objaw mozaiki wirusowej.

Zastosowanie

Typowa roślina na skalniaki. Kto ma warunki zabezpieczania na zimę może uprawiać w pojemnikach.

Uwagi

Łacińska nazwa rodzaju ”Polygala” pochodzi od dwóch greckich słów, ‚polys’ = dużo i ‚gala’ = mleko. Uważano kiedyś, że krowy wypasane na łąkach gdzie jest dużo polygala vulgaris dają znacznie więcej mleka. Nazwę gatunkową ”chamaebuxus” da się przetłumaczyć jako podobny do bukszpanu. Chodzi oczywiście o liście, które rzeczywiście przypominają liście bukszpanu.

Roślina uprawiana w ogrodach już od XVIII wieku. Nazwę nadał jej K. Linneusz publikując w 1753 roku swe wiekopomne dzieło o systematyce roślin.