Zawilec gajowy

©

©Anemone nemorosa

Opis

Rodzina: Ranunculaceae-jaskrowate

Zawilec gajowy to rodzima bylina okrywowa, rozrastająca się cienkimi kłączami tuż pod powierzchnią gleby, tworząc szybko powiększające się skupiska. Jak prawie wszystkie gatunki wiosennego runa leśnego – zawilce by móc właściwie wykorzystać krótki okres wiosenny, gdy na drzewach brak liści, a do dna lasu dociera wiele światła – rośliny muszą szybko wypuścić liście, zakwitnąć i zawiązać owoce. Udaje się im to dzięki substancjom odżywczym zgromadzonym podczas poprzedniego sezonu wegetacyjnego w mięsistym kłączu.
Ciekawym przystosowaniem do rozwoju wczesną wiosną, gdy ziemia jest często zmrożona i twarda, jest ochrona jaką młodym blaszkom liściowym zawilca zapewniają ich własne ogonki. Ogonki te zginają się bowiem i sztywnym „kolankiem” przeciskają się przez ziemię ciągnąc za sobą zwiniętą, delikatną blaszkę. Liście są dłoniasto-dzielne z 3-5 odcinkami wrębnymi. Na nierozgałęzionym pędzie kwiatowym znajduje się okółek 3 liści a ponad nimi na dość długiej szypułce znajduje sie pojedynczy kwiat o średnicy około 2 cm. U odmian z reguły dużo większy. Jak we wszystkich anemonów to co popularnie nazywa się płatkami w rzeczywistości są działkami kielicha tylko przekształconymi i wybarwionymi. U gatunku tych płatków jest z reguły sześć lecz może być do ośmiu. Kwiaty zamykają się wieczorem i w pochmurną pogodę. Na zdjęciu jest wykaz popularniejszych odmian.

Występowanie

Gatunek występuje powszechnie w umiarkowanej strefie półkuli północnej. U nas także dość jeszcze powszechny.

Wysokość

Dorasta do 10-20 cm.

Termin kwitnienia

Przy sprzyjającej pogodzie zawilce zaczynają zakwitać w marcu. Szczyt kwitnienia przypada na kwiecień, a na początku maja to już końcówka. Z tym, że odmiany z reguły kwitną nieco później.

Kolor kwiatu

U gatunku kwiaty są białe lub z lekkim różowym rumieńce na spodniej stronie ‚płatków’. W ogrodach uprawiane są także odmiany o kwiatach różowych: ‚Rosea’ i ‚Allenii’, różowoliliowych – ‚Robonsoniana’ lub liliowych –‚Royal King’ oraz odmiany o kwiatach pełnych, białych, jak Vestal’ i pełnych biało-zielonych, jak ‚Green Fingers’.

Stanowisko

Roślina lubi stanowiska półcieniste i lekko cieniste. Można posadzić na słonecznym stanowisku pod warunkiem cieniowania w najgorętszych godzinach i zapewnienia stale wilgotnej gleby.

Wymagania

Preferuje gleby przepuszczalne, dość pulchne o dużej zawartości próchnicy i dobrze utrzymujące wilgoć, której sporo potrzebują w okresie kwitnienia i uzupełniania składników pokarmowych w kłączu. Jeśli w tym okresie trafi się susza trzeba podlewać bo rośliny zmarnieją i nie zgromadzą zapasów pokarmowych na kolejny rok. Po zakończeniu wegetacji wolą by gleby były tylko przeciętnie wilgotne. Odczyn gleby ma tu mniejsze znaczenie. Przy sadzeniu pamiętajmy że roślina dość szybko kończy wegetacje i trzeba tak posadzić by w późniejszym czasie liście innych roślin zasłoniły gołe place. Można też wysiać w to miejsce rośliny roczne.

Mrozoodporność

Całkowita

Rozmnażanie

Najprościej jest podzielić kłącza po zakończeniu wegetacji.

Wysiewu nasion dokonujemy bezpośrednio po zbiorach i pojemnik dołujemy w gruncie. Utrzymujemy stale dużą wilgotność podłoża. Na zimę lekko okrywamy ściółką z liści i gałązek iglastych. Do kiełkowania potrzebują okresu chłodu. Jak temperatura podłoża ustali się w granicach 15 stopni powinny rozpocząć się wschody. Nasiona przechowywane musimy wysiać w styczniu bo będą wymagały minimum 6 tygodni stratyfikacji. Wschody jednak będą nierównomierne i zacząć się mogą po miesiącu i trwać do 6 miesięcy. W miarę dorastania siewek do wielkości, w której można je bez szkód utrzymać w palcach pikujemy pojedynczo do niewielkich doniczek. Pierwszą zimę lepiej by spędziły w zimnym pomieszczeniu, lub zadołowane w gruncie, ale dobrze zabezpieczone.

Choroby i szkodniki

Zawilce mogą być atakowane przez rdzę. Wówczas na liściach pojawiają się jasne plamy, a po spodniej stronie kupki żółto-brązowych zarodni. Walka z chorobą jest dość trudna i lepiej po zauważeniu usunąć ten odcinek liścia. Ponieważ grzybnia rozwija się dość szybko może zniszczyć nam wszystkie rośliny. W mokre lata warto często przeglądać liście roślin.

Na kłączach pasożytuje Sclerotinia tuberosa jest to wyspecjalizowany pasożyt zawilca gajowego. Zaatakowany zawilec nie ginie, ale już nie kwitnie. Obok liści pojawiają się takie owocniki grzyba. Ponieważ grzyb jest dość powszechny w lasach nie przenośmy rośliny z lasów do ogrodu bo przeniesiemy i grzyba.

 

Przypisy

---

Wykorzystano zdjęcia z następujących stron:

Rycina botaniczna – http://lh3.ggpht.com/_HyG4qYcYV1Y/SSkyVZsgBeI/AAAAAAAART0/C0MtirQ8Gnw/s800/thome00357.jpg