Kalmia szerokolistna

©

©Kalmia latifolia

Opis

Rodzina: Ericaceae – wrzosowate

Rodzaj ”Kalmia” obejmuje tylko 8 gatunków, z których 7 rośnie we wschodniej części Ameryki Północnej, a jeden (K. ericoides) — na Kubie. K. latifolia jest to najokazalszy i najsilniej rosnący gatunek z całego rodzaju.

Korzenie kalmii są bardzo płytkie i wraż­liwe na uszkodzenia, dlatego nie należy używać szpadla w ich zasięgu, a najlepiej wyściółkować krzewy przekompostowaną korą.

Pokrój rośliny jest podobny do różaneczni­ków – gęsty, kulisty w miejscach nasło­necznionych i bardziej luźny w silnym cie­niu. Wzrost jest powolny, szczególnie w pierwszych latach po posadzeniu.

Liście naprzemianległe, zimozielone, skórzaste i błyszczące, często z efektownymi purpurowymi żyłkami, długości do 12,5 cm i szerokości około 4 cm. Mogą być pomylone z liśćmi różanecznika. Pąki tworzą się w roku poprzedzającym kwitnienie . Wykształcone już pąki kwiatowe tuż przed rozwinięciem się są karbowane i stożkowate, przypominają chińskie latarenki, często są ciemniejsze niż otwarte kwiaty. Kwiaty o zrośnię­tych płatkach tworzących koronę kształtu filiżanki lub głębokiej miseczki, a innym przypominają miniaturowe parasolki, o średnicy przeciętnie 2,5 cm, czasami z ciemniejszym pasem na zewnętrznej stronie płatków, zebrane są w owalne baldachogrona(ponad 15 cm średnicy) na szczytach pędów. Pomimo że pojedyncze kwiatki nie są duże, są za to bardzo liczne i w korzystnych warunkach roślina będąca w pełni kwitnienia może być niemal całkowicie pokryta masą kwia­tów. Po przekwitnięciu na ich miejscu po­jawiają się liczne owoce – torebki, które mocno szpecą krzew i należy je systema­tycznie usuwać.

Kalmia ma jedną wadę kwitną tylko zadomowione rośliny, a to może potrwać nawet kilka lat. Także ich intensywność kwitnienia zależy od warunków wzrostu, a właściwie od tychże warunków zależy rozrost korzeni. To one decydują o ilości pędów co przekłada się na ilość szczytowych kwiatostanów. Jeśli trafimy ze stanowiskiem to pamiętajmy, że roślina potrafi mieć nawet powyżej 4 metrów szerokości więc obok niej sadźmy inne rośliny z odpowiednim zapasem przestrzeni.

Dostępnych jest kilkanaście odmian o dużych kwiatach, a także o karłowym, zwartym wzroście.

‚Bullseye’ – odmiana o pąkach fioletoworóżowych i kwiatach o średnicy do 2,8 cm, ciemno-purpurowych, a na brzegu i w środku korony białych, pokrytych wąskimi do 1 mm plamkami. Kwiaty zebrane są w kwiatostany po 20–30 szt. Młode liście są brązowo-czerwonawe, latem zmieniają barwę na zieloną. W wieku 10 lat wysokość roślin około 80 cm.

‚Carousel’  – kwiaty w pąkach białe, a po rozwinięciu, wewnątrz purpurowo-czerwone. Często kwitną już młode, niewysokie (20 cm) krzewy.  W wieku 10 lat wysokość roślin około 70 cm.

‚Freckles’  – pąki jasnoróżowe, po otwarciu wewnątrz biało-różowe. Silniej rosnący krzew, 10 letni osiąga wysokość około 90 cm.

‚Kaleidoskop’ – ma kwiaty w pąkach ciemnopurpurowe, natomiast po rozwinięciu są wewnątrz czerwonawe z białą obwódką na brzegach płatków. Wyjątkowo dekoracyjna odmiana, szczególnie gdy część kwiatów jest jeszcze nierozwinięta.

‚Muras’  – to odmiana krajowa o kwiatach w pąkach lekko różowych, po rozwinięciu białych. Liście są lancetowate, jasnozielone. Krzewy ros­ną dość bujnie, mają szeroki pokrój i wyprostowane pędy. 10 letni krzew osiąga wysokość około 70 cm. Odmiana odporna na mróz.

‚Nancy’ –  należy do najpiękniejszych odmian tego gatunku. Kwiaty w pąku są błyszcząco czerwone, rozwijają się powoli, zmieniając barwę. Rozwinięte kwiaty mają płatki z zewnątrz jasnoczerwone, a od wewnątrz ciemnoczerwone. Kwiaty duże bo o średnicy do 3,2 cm zebrane są w kwiatostany po 15–25 szt. Młode liście są brązowe, a pędy i ogonki liściowe purpurowo czerwone. 10-letni krzew osiąga wysokość około 70 cm.

‚Nipmuck’ –  ma pąki ciemnoczerwone, a kwiaty po otwarciu białe, z czasem różowiejące. Zebrane są w duże kwiatostany bo po 20–40 szt. Młode liście są brązowo czerwone, starsze jasnozielone. 10 letni krzew ma wysokość około 60 cm.

‚Olympic Fire’ – jest najczęściej spotykaną odmianą w uprawie. Ma pąki ogniście czerwone, a po otwarciu, wewnątrz różowobiałe z purpurowymi małymi plamkami w środku. Zebrane są w duże kwiatostany, po 30–50 szt. kwiatów. 10 letni krzew osiąga wysokość około 90 cm.

‚Ostbo Red’ – jest chyba najstarszą i najczęściej uprawianą odmianą. Odznacza się pąkami ognistoczerwonymi, a po rozwinięciu kwiaty są różowobiałe. Zebrane są w duże, kwiatostany po 40–60 szt. Kwitną obficie już młode krzewy. 10 letni krzew osiąga wysokość około 90 cm.

‚Pink Charm’  – ma pąki jasnoczerwone, a kwiaty wewnątrz jasnoczerwone z jasnoróżowym środkiem i brzegami płatków, zebrane po 40–50 szt. w kwiatostanie. Odmiana jedna z obficiej kwitnących. 10 letni krzew ma wysokość około 90 cm.

‚Sarah’  – pąki błyszcząco czerwone, a kwiaty  różowoczerwone. 10-letnie krzewy mają wysokość około 70 cm. Do dobrego rozwoju wymaga stanowisk ocienionych i gleby próchnicznej.

”Raspberry Glow” o bardzo głębo­ko różowych kwiatach po rozwinięciu.

KALMIA POLIFOLIA jest najmniej popularnym gatunkiem. Jest to niski, półmetrowy krzew o pokładających się pędach. Na­przeciwległe liście są skórzaste, wąskie, owalne i drobne, o podwiniętych brzegach. Od spodu są niebieskawosine. Kwiaty w wierzchołko­wych baldachach są różowo-purpurowe o średnicy ok. l ,5 cm, kwitną w maju. Są one szerzej otwarte niż u poprzednich gatun­ków. Liczba kwiatów w kwiatostanie nie jest duża, nie przekracza zwykle dziesię­ciu. Najlepiej gdy ten rzadko rozgałę­ziony krzew przerasta inne krzewy, dające mu podporę. Zwykle jest niską rośliną okrywową, która rozrasta się w sposób nieograniczony dając podszyt do 20 cm wysokości, natomiast podparty osiąga wys. 50 cm. Jest to najłatwiej­szy w uprawie gatunek kalmii doskonały na gleby podmakające i o wysokim poziomie wód gruntowych, jako że w naturze – w północnych regionach Ameryki Płn. – występuje on na torfo­wiskach i podobnych warunków wyma­ga w uprawie ogrodowej, choć nie aż tak wilgotnych stanowisk. Jest za to bardzo odporny na mróz i wymaga raczej sło­necznych miejsc.

Występowanie

Ojczyzną kalmii są lesiste rejony wschodniej części Stanów Zjednoczonych gdzie dorasta do okazałych rozmiarów. Rośnie także nad zbiornikami wodnymi i okresowymi mokradłami.

Wysokość

Po wielu latach dorasta do około 2-2,5 m wysokości bo jest to krzew dość wolno rosnący. Ponieważ w ogrodach niezmiernie rzadko uprawiany jest gatunek zatem zwracajmy uwagę na podawaną wysokość kupując konkretną odmianę.

Termin kwitnienia

Najczęściej w czerwcu i początku lipca.

Kolor kwiatu

Białe, ró­żowe, purpurowe lub czerwone bie­lejące w miarę przekwitania.

Stanowisko

Ponieważ nie jest krzewem zbyt wielkim najlepiej będzie się czuła pod większymi drzewami. Jednak w małych ogrodach o takich drzewach trudno mówić. Poszukajmy jej zatem miejsca z maksymalnie 6 godzinnym słońcem. Najlepsza byłaby wystawa północno-wschodnia lub wschodnia. Stanowisko powinno być osłonięte bo jej niepełna mrozoodporność tego wymaga. Jeśli jednak zapewnimy jej dostatecznie wilgotną glebę(podlewanie) to możemy posadzić i w pełnym słońcu. Na takim stanowisku podczas upałów liście mogą być poparzone od słońca.

Wymagania i pielęgnacja

Na wygląd krzewu ogromny wpływ ma jakość systemu korzeniowego, a ten jest gęsty, płytki i składa się z bardzo cienkich korzeni. Zatem do prawidłowego rozrostu wymaga gleb głębokich, zasobnych, wilgotnych i kwaśnych. W ogrodach typu leśnego będzie się roślina dobrze czuła lecz w każdym innym największym problemem pozostanie utrzymanie wilgotności, a przesychających gleb nie znosi. Zatem na dokarmianiu i podlewaniu oraz innych czynnościach zmierzających do utrzymania wody w glebie powinniśmy się skupić by w konsekwencji otrzymać pięknie kwitnący krzew. W dobrym położeniu są właściciele gleb torfowych z natury swej wilgotnych. Niemniej przestrzegam przed ściółkowaniem podłoża torfem. Otóż torf na powierzchni gleby szybko przeschnie, a jego gigantyczna wprost zdolność sorpcyjna wyciągnie z gleby poniżej każdą kropelkę wody. Działa zatem jak gruba bibuła. Do ściółkowania nadaje się kora lub trociny. Zarówno jedno jak i drugie musi być przekompostowane. O ile przekompostowaną korę dostaniemy to trociny raczej nie, chyba, że ktoś ma tartak w pobliżu i dokopie się do leżących od kilku lat trocin.

Także z powodu własności systemu korzeniowego wszystkie prace wokół krzewu trzeba wykonywać niezmiernie ostrożnie, by go nie uszkodzić.

W trakcie sadzenia można ziemię z dołka wymieszać z dużą ilością kwaśnego torfu dodać nawozu do rododendronów lub azalii i wszystko dokładnie wymieszać. Nasypać tej mieszanki na dno, wyjąć roślinę z doniczki i ustawić tak by powierzchnia gruntu była na takiej samej wysokości jak gleba w doniczce. Zasypujemy połowę lub 2/3 dołka podlewamy i odczekujemy jak woda wsiąknie, a ziemia nieco osiądzie. Następnie zasypujemy resztę i tworzymy „miskę” z ziemi do podlewania. W kolejnym roku oprócz podlewania dajmy nawóz ten sam nawóz dajmy w odstępach półtoramiesięcznych. Skończyć nawożenie musimy pod koniec lipca by roślina miała czas na zakończenie procesu drewnienia pędów. Ma to wpływ na jej zdolność do przezimowania.

CIĘCIE nie jest wymagane. Ograniczamy się jedynie do usunięcia przekwitłych kwiatów i wiosną do przemarzniętych czy połamanych pędów.

CIĘCIE K. polifolia tniemy po kwitnieniu, aby pobudzić je do rozkrzewiania się. Odrastanie po cięciu może być powolne.

Mrozoodporność

Podaje się, że wytrzymuje do – 20 ⁰C. U nas bywają przecież zimy ostrzejsze. Zatem warto oprócz osłoniętego stanowiska dać jej ochronę. Natomiast w centralnej i wschodniej Polsce osłaniamy bezwzględnie także system korzeniowy. Trzeba zaznaczyć, że krzewy świeżo posadzone gdzieś do 3 lat powinno się zabezpieczać na terenie całego kraju.

Rozmnażanie

Siew nasion.

Jest to sposób dla bardzo cierpliwych bo siewki kwitną w dobrym układzie po 7-8 latach. Przy czym pamiętajmy, że tak rozmnażać można tylko gatunek. Odmiany wprawdzie wytworzą nasiona, ale co otrzymamy po tych latach to jedynie czort wie. Dla poprawy siły i zdolności kiełkowania trzeba moczyć dopiero co zebrane nasiona w kwasie giberelinowym o stężeniu 200ppm przez 12–14 godzin. Nasiona wysiewamy w lutym do mieszaniny torfu i perlitu w stosunku 2:1. Tak przygotowane nasiona wymagają przemrożenia przez około 24 godziny – szybciej kiełkują. Następnie przenosi w temperaturę około 22 ⁰ C. Kiełkowaniu sprzyja podgrzewanie podłoża.  Młode siewki rosną wolno i wymagają stałej, dużej wilgotności podłoża i powietrza. Pikujemy gdy siewki osiągną około 5 cm wysokości zapewniając odpowiednio kwaśne i luźne podłoże.

Odkłady

Sporządza się je w sierpniu i wrześniu z pędów 2-letnich. Odkłady ukorzeniają się dopiero po 2 latach w podłożu, którym powinien być torf z piaskiem w stosunku 2 : 1.

Sadzonki.

Sadzonki pędowe ukorzeniają się bardzo trudno i muszą być traktowane preparatami stymulującymi tworzenie korzeni, bo kalmie wykazują słabą zdolność do tworzenia korzeni, a ukorzenienie sadzonek zależy w dużym stopniu od terminu ich cięcia, rodzaju podłoża, wyboru substancji stymulujących tworzenie się korzeni oraz od odmiany. Ilość ukorzenionych roślin waha się od 40% do 90%. Sadzonką jest wierzchołkowa część pędu o długości około 10 cm pozbawiona pąków kwiatowych. Sadzonki pobieramy od połowy września do końca października. Najlepszymi sadzonkami są pędy z młodych roślin matecznych (im starsze rośliny, tym gorsze efekty ukorzeniania). Ukorzeniamy w mieszaninie torfu z perlitem (2 : 1), w temperaturze 20–22^oC. Korzenie pojawiają się po upływie 4–5 miesięcy. Zwiększymy procent ukorzenionych sadzonek dodając do podłoża niewielką ilość ziemi spod starych krzewów kalmii lub różaneczników bo ta zawiera grzyby mikoryzowe. Jeśli ukorzenialiśmy kilka sztuk w jednym pojemniku to pamiętajmy, że sadzonki źle znoszą przesadzanie i najlepiej je sadzić od razu pojedynczo do pojemników w których będą rosły aż do wysadzenia na miejsce stałe – za co najmniej rok. Od razu dajemy też podłoże odpowiednio kwaśne i luźne.

K. polifo­lia tworzy odrosty i rozłogi więc wystarczy je odciąć i mamy gotową roślinkę.

Choroby i szkodniki

Plamistość liści tym szybciej wystąpi im więcej cienia, bardziej stłoczone rośliny i bardziej deszczowa pogoda. Jest to główna choroba kalmii. Zaczyna się od małych okrągławych brązowo żółtych lub czerwonawych plam, a z czasem obejmuje prawie całe liście, (jak na zdjęciu) które wyglądają naprawdę nieciekawie. Choroba rośliny nie zabije, ale estetyka na tym bardzo cierpi.

Inną często występującą chorobą jest fytoftoroza objawiająca się raptownym więdnięciem całych roślin, które dość szybko zamierają. Jest to choroba grzybowa której zarodniki funkcjonują w glebie. Pojawia się szczególnie na glebach mało przepuszczalnych podczas większych opadów lecz przy stosunkowo wysokiej temperaturze.

Ze szkodników można spotkać się z opuchlakami, mączlikiem.

Zastosowanie

Kalmie szerokolistna można stosować podobnie jak różaneczniki i sadzona obok bo kiedy różaneczniki kończą kwitnienie zaczyna je kalmia. Jest także dobrym krzewem soliterowym, szczególnie tam gdzie ma sprzyjające warunki. Nie należy jej jedynie łączyć ze świerkami. W przeciwieństwie do różanecznika wraz z wiekiem może golić się od dołu warto w słusznej odległości posadzić jakieś niskie krzewy lub byliny by ten defekt ukryć.

Uwagi

Wszystkie gatunki kalmii są silnie trujące. Związki chemiczne obecne są nawet w nektarze. Dlatego jedna ze zwyczajowych nazw angielskich tłumaczy się jako „owcza” lub „jagnięca śmierć”. Objawy toksyczności pojawiają się około 6 godzin po spożyciu. Zatrucie powoduje brak łaknienia , trudności w połykaniu, obfite ślinienie , depresja, nieskoordynowane ruchy, wymioty, częste wypróżnienia , łzawienie oczu , trudności w oddychaniu, osłabienie, drgawki, śpiączka, a w końcu śmierć. Wszystko zależy oczywiście od ilości substancji jakie dostaną sie do naszego organizmu. Nie ryzykujmy wprowadzanie rośliny do ogrodu jeśli mamy w nim dzieci nawet tylko okazjonalnie.

Już jako ciekawostkę podam, Indianie używali tej rośliny w celach samobójczych.

Inną zależnością jest wydzielanie do gleby substancji powodujących zahamowanie wzrostu świerków.

Nazwa rośliny pochodzi od nazwiska szwedzkiego botanika Petera Kalma, który w latach 1748–1751 podróżował po Ameryce Północnej i jako pierwszy opracował opis jej roślinności.

Przypisy

---

Wykorzystano zdjęcia z nastepujących stron:

plamistość –http://www.kalmia-society.org/quellen/blattflecken.jpg

nasiona –http://zipcodezoo.com/Photographers/463/hp100.asp